Dünya piyasaları diken üstünde Tahran’ın ABD'ye vereceği yanıtı bekliyor. İran'ın petrol ticaretinin yüzde 26'sının geçiş yaptığı Hürmüz Boğazı kozunu kulanmasından endişe eden Amerika, Çin'den 'İran'a baskı yapmasını' istedi. Gözler, İran Dışişleri Bakanı ile buluşan Putin'in hamlesinde.
PETROLE ŞİMDİLİK YÜZDE 10'LUK DARBE
İsrail İran çatışmasında İran’ın üç nükleer tesisine saldıran Trump’ın hamlesi bölgede zirveye çıkan gerginliği küresel düzeye yayma eşiğine getirdi. ABD’nin saldırısı sonrası, İsrail’e misilleme yapan Tahran; Kudüs, Tel Aviv ve Aşdod’u vurdu. İsrail’de 35 dakika boyunca alarmlar çaldı. Halk sığınaklarda kaldı. İran Meclisi, dünya petrolünün dörtte birinin, doğal gazın ise beşte birinin geçtiği Hürmüz Boğazı’nın kapatılmasına onay verdi. Nihai kararı Hamaney verecek. İlk hamle bile petrol fiyatlarına yüzde 10’luk darbe vurdu.
SON 50 YILIN EN BÜYÜK KRİZİ YAŞANABİLİR
ABD Dışişleri Bakanı Rubio, Çin’e, İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatma girişiminin engellemesi çağrısında bulundu. ABD’li Goldman Sachs, boğazın uzun süre kapalı kalması halinde petrol fiyatlarının varil başına 110 dolara kadar tırmanabileceği uyarısı yaptı. AB’den “Kapatma son derece tehlikeli” açıklaması geldi. Uzmanlara göre kapatma kararı dünya enerji arzında son 50 yılın en büyük krizine yol açabilir. Olası kapatmanın Türkiye gibi net enerji ithalatçısı ülkelerin enflasyonla savaşını zora sokacağı belirtildi.
HÜRMÜZ PANİĞİ
ABD’nin de savaşa dahil olmasıyla Tahran elindeki en kritik kozu çıkardı. İran meclisi dünyanın en önemli ticaret yollarından biri olan Hürmüz Boğazı’nı kapatmayı onaylarken nihai kararı Hamaney verecek. ABD Çin’den İran’a baskı yapmasını isterken, Batılı ülkelerden petrol fiyatları için kritik önemdeki su yolunun açık kalması için çağrılar yağıyor.
ABD’nin İran’daki Fordo, Natanz ve İsfahan nükleer tesislerine düzenlediği hava saldırısı, bölgedeki gerilimi doruğa çıkardı. İran’ın olası cevabı merak konusu olurken, Tahran yönetimi dünyanın en kritik nakliye rotalarından Hürmüz Boğazı’nı kapatma kozunu çıkardı. Petrol fiyatlarını ve dünya ekonomisini dramatik şekilde etkileyebilecek karar dünyada paniğe yol açtı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Çin’den İran’ın dünyanın en önemli deniz ticaret yollarından biri olan Hürmüz Boğazı’nı kapatmasını engellemesini istedi. Bu açıklamalar, İran’ın devlet televizyonu Press TV’nin parlamentonun boğazı kapatma planını onayladığını, ancak nihai kararın Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi’ne ait olduğunu bildirmesinin ardından geldi. Çin, İran petrolünün en büyük alıcısı ve Tahran ile yakın ilişkileri olan bir ülke.
ABD’nin İran’ın nükleer tesislerine saldırmasının ardından petrol fiyatları yükseldi ve Brent ham petrolünün fiyatı beş ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Rubio, Pazar günü Fox News’e verdiği röportajda, “Eğer [Boğazı kapatırlarsa]... bu onlar için ekonomik intihar olur. Biz bu konuda seçeneklerimizi saklı tutuyoruz, ancak diğer ülkeler de bu konuyu dikkate almalıdır. Bu, diğer ülkelerin ekonomilerine bizimkinden çok daha fazla zarar verecektir” dedi. Pekin’den dün yapılan açıklamada, ABD’nin saldırılarının Washington’un güvenilirliğine zarar verdiğini belirterek acil ateşkes çağrısında bulunuldu. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Guo Ciakun, Hürmüz Boğazı’nın kapanma ihtimaline karşı bölgenin güvenliğinin korunmasının uluslararası toplumun çıkarına olduğu belirtti. Guo, ABD’nin saldırılarının ardından bölgenin ekonomik büyüme üzerindeki etkilerinin, daha büyük bir kargaşaya sürüklenmesini önlemek için uluslararası topluma gerilimi düşürmeye yönelik çabaları artırma çağrısı yaptı. Batı ülkelerinden de art arda çağrılar geldi.
Avrupa Birliği Yüksek Temsilcisi Kallas, “İran’ın Hürmüz Boğazı’nı kapatması son derece tehlikeli olur ve hiç kimse için iyi olmaz” açıklamasını yaptı. İngiltere Dışişleri Bakanı David Lammy, İran’a Hürmüz Boğazı’nı abluka altına almanın feci hata olacağını söylediğini belirterek, İran’ı müzakere masasına dönmeye çağırdı. İtalya Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı Antonio Tajani, Avrupa Birliği’nin (AB) İsrail ile olan anlaşmaları sona erdirmesi ve İsrail’e yaptırım uygulanması önerilerine katılmadığını belirterek, Hürmüz Boğazı’nın da kapatılmaması gerektiğini söyledi.
