Türkiye, son 30 yılın en şiddetli zirai don felaketiyle karşı karşıya. TBMM Zirai Don Olayını Araştırma Komisyonu’nda paylaşılan verilere göre, soğuk hava dalgası nedeniyle yaklaşık 7 milyon ton meyve ürünü kaybedildi. Uzmanlar, ağaçlardaki kalıcı hasarın etkilerinin yalnızca bu yıla değil, önümüzdeki sezona da taşınacağını vurguluyor.
İklim değişikliğinin tarımsal üretim üzerindeki etkisi, Türkiye'de bir kez daha net şekilde hissedildi. 2024 yılının ilk aylarında yaşanan yoğun soğuk hava dalgaları, ülke genelinde meyve ağaçlarını adeta don vurdu. Türkiye Gazetesi’nin haberine göre, 28 milyon ton olarak öngörülen yıllık meyve üretimi, 21 milyon ton seviyelerine kadar gerileyebilir.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Zirai Don Komisyonu'nda sunulan raporlar, söz konusu felaketin boyutlarını gözler önüne sererken, birçok üretici için zor bir hasat döneminin yanı sıra gelecek yıl için de belirsizlikleri beraberinde getiriyor.
KAYISI ÜRETİMİNDE DRAMATİK DÜŞÜŞ
Felaketin etkisini en ağır yaşayan ürünlerin başında kayısı geliyor. Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, Türkiye’nin dünya yaş kayısı üretiminde yüzde 20 payla sahip olduğunu hatırlatarak, bu yıl 170 bin ton olarak beklenen rekoltenin 70 bin ton seviyesine kadar gerilediğini bildirdi.
Özcan, son yıllarda iklim kaynaklı krizlerin ardı ardına geldiğine dikkat çekerek, “Don olayları sadece bu sezonu değil, ağacın gelecek yıl vereceği ürünü de etkiliyor. Yani bu yıl yaşanan kayıp, önümüzdeki sezona da yansıyacak” uyarısında bulundu.
ÜZÜMDE BEKLENTİLER TUTMADI
Manisa Ticaret Borsası Başkanı Sadık Özkasap da üzüm üretiminde benzer bir düşüş yaşandığını açıkladı. Sezon başında 300 bin ton olarak tahmin edilen rekoltenin, üst üste yaşanan iki don olayının ardından 125-150 bin ton aralığına gerilediğini belirten Özkasap, bağların gördüğü zararın bölgesel olarak değiştiğini ancak genel tabloyun üretici açısından endişe verici olduğunu kaydetti.
ZİRAAT MÜHENDİSLERİ ODASI: ÜRETİCİ DESTEKLENMELİ
Ziraat Mühendisleri Odası Başkanı Baki Remzi Suiçmez, zararın etkilerini azaltmak ve üreticinin ayakta kalmasını sağlamak için hem teknik hem de finansal destek çağrısında bulundu. Özellikle küçük ve orta ölçekli çiftçilerin risk altında olduğuna dikkat çeken Suiçmez, “Budama, sulama ve gübreleme gibi uygulamaların doğru zamanda ve doğru yöntemlerle yapılması büyük önem taşıyor. Aynı zamanda üreticiye verilen kredi faizlerinin ertelenmesi ve girdi maliyetlerinin düşürülmesi gerekiyor” dedi.
Suiçmez, bu tür desteklerin yalnızca çiftçiyi değil, gıda fiyatlarının istikrarını ve tüketici refahını da koruyacağını vurguladı.
BİLİM DÜNYASINDAN TEKNOLOJİK ÖNLEM ÖNERİSİ
Zirai donla mücadelede teknolojik çözümlerin gerekliliğine işaret eden Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi’nden Prof. Dr. Onur Saraçoğlu, geleneksel önlemlerin yanı sıra sisleme, dumanlama ve yağmurlama sistemleri gibi modern tekniklerin yaygınlaştırılması gerektiğini belirtti.
Saraçoğlu, kısa süreli don olaylarına karşı seyyar örtüleme sistemlerinin etkili koruma sağlayabileceğini ifade ederken, örtü altı meyveciliğin yaygınlaştırılmasının uzun vadede çözüm olabileceğini dile getirdi. “İklim krizine uyumlu, bilim temelli çözümler artık bir tercih değil, zorunluluk haline gelmiştir” dedi.
