Güneş’ten gelen güçlü fırtına bu gece Dünya’yı etkisi altına alabilir! Türkiye’de gökyüzü merakla izlenirken, teknolojik etkileri de tartışma konusu oldu.
Güneş'te Cumartesyi pazara bağlayan saatlerde meydana gelen M8.2 seviyesindeki güçlü bir patlamanın ardından uzaya fırlayan yüklü parçacık dalgasının bu gece (2 Haziran Pazartesi gecesi) Dünya'ya ulaşması bekleniyor. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi (NOAA), bu durumun özellikle yüksek ve orta enlemlerde G4 seviyesine ("şiddetli" olarak sınıflandırılır) varabilecek güçlü bir jeomanyetik fırtına potansiyeli taşıdığını bildirirken, bu gök olayı "Kutup ışıkları (aurora) Türkiye'den de görülecek mi?" sorusunu gündeme getirdi. Uzmanlar, olası teknolojik aksaklıklara karşı da önemli uyarılarda bulunuyor.
GÜNEŞ'TEKİ "AR14100" LEKESİNDEN GELEN TEHDİT
Söz konusu patlama, Güneş'teki "AR14100" olarak adlandırılan ve manyetik aktivitesi yüksek bir güneş lekesi bölgesinde kaydedildi. M sınıfı patlamalar orta şiddette olayları ifade etse de, bu patlamanın M kategorisinin üst sınırında olması ve ardından gelen koronal kütle atımının (CME) büyüklüğü, Dünya için potansiyel etkileri artırıyor. NOAA'ya bağlı Uzay Hava Tahmin Merkezi, bu gece Güneş radyasyon fırtınasının G4 seviyesine ulaşmasının muhtemel olduğunu bildirdi.
GÜNEŞ FIRTINASI NEDİR VE OLASI ETKİLERİ NELERDİR?
Güneş fırtınaları, Güneş'ten fışkıran plazma ve manyetik alan bulutları olan CME'lerin Dünya'nın manyetik alanı (manyetosfer) ile etkileşime girmesi sonucu oluşur. Bu etkileşimler;
- Yörüngedeki uyduların zarar görmesine,
- Elektronik aletlerin arızalanmasına,
- İletişim (özellikle radyo) ve GPS hizmetlerinde aksamalara,
- Enerji hatlarında sistem dengesizlikleri ve elektrik voltaj sorunlarına yol açabilir.
Uzay havası üzerine uzmanlaşan fizikçi Dr. Tamitha Skov, The Watchers'a yaptığı açıklamada, "Önce daha yavaş bir fırtına iletişim trafiğinde hafif bir gecikmeye neden olabilir, ancak bu gece ve yarın G4 şiddetinde bir jeomanyetik fırtına mümkün," dedi. Dr. Skov ayrıca, "Önümüzdeki birkaç gün boyunca Dünya'nın gündüz tarafında büyük parlamaların devam etmesini beklediğimizi düşünürsek, hem gündüz hem de gece tarafındaki radyo bantları periyodik olarak kesilebilir, parazit olabilir. Amatör radyo operatörleri, GPS/GNSS kullanıcıları ve uçak/İHA pilotları buna göre plan yapmalı," ifadelerini kullandı.
KUTUP IŞIKLARI (AURORA) TÜRKİYE'DEN GÖRÜLECEK Mİ?
Güneş fırtınalarının en büyüleyici ve görsel şölen sunan etkisi ise kutup ışıkları, yani auroralardır. Normal şartlarda Kanada, Kuzey Avrupa ve Rusya gibi yüksek enlemlerde görülen bu doğa harikası ışık dansının, G4 seviyesindeki güçlü bir fırtına sırasında Almanya, İngiltere, ABD’nin kuzeyi gibi daha alçak enlemlere kadar inmesi mümkün olabiliyor.
Geçtiğimiz yaz meydana gelen benzer şiddette bir fırtınada Türkiye'nin kuzeyinde, özellikle de Karadeniz bölgesinde zayıf da olsa auroraların oluştuğuna yönelik resmi olarak doğrulanmamış bazı raporlar gelmişti. Dr. Tamitha Skov, "Bu seviyede bir fırtına, auroraların orta enlemlerin derinliklerinde görülebileceği anlamına geliyor," diyerek Türkiye için de bir olasılık olabileceğine işaret etti. Ancak, auroraların görülebilmesi için fırtınanın şiddetinin yanı sıra, bulunulan bölgedeki bulutsuz bir gökyüzü ve ışık kirliliğinin az olması gibi faktörler de büyük önem taşıyor.
GÜNEŞ "SOLAR MAKSİMUM" EVRESİNDE: FIRTINALAR ARTABİLİR!
ABD Uzay Ajansı (NASA) ve NOAA, kısa süre önce Güneş'in resmen "solar maksimum" evresine girdiğini açıklamıştı. Güneş'in yaklaşık 11 yıllık aktivite döngüsünün zirvesine yaklaştığı bu dönem, yıldızda daha fazla lekenin ortaya çıkması, daha çok patlamanın meydana gelmesi ve dolayısıyla Güneş fırtınalarının sayısının artması anlamına geliyor. Güneş, mevcut 25. aktivite döngüsüne 2019 yılında girmişti.
Bu gece yaşanması beklenen güçlü jeomanyetik fırtına, olası teknolojik aksaklıklar konusunda dikkatli olmayı gerektirirken, aynı zamanda gökyüzü meraklıları için Türkiye semalarında nadir bir kutup ışığı manzarası yakalama umudu da taşıyor. Vatandaşların olası iletişim ve GPS kesintilerine karşı tedbirli olması ve güncel hava ve uzay durumu bilgilerini resmi kaynaklardan takip etmesi önemle tavsiye ediliyor.
NASA, Samanyolu’nda gizemli bir cisim keşfetti: Her 44 dakikada bir sinyal gönderiyor
NASA duyurdu! Yılda bir kez gerçekleşiyor: 22 Nisan günü gökyüzüne bakmayı unutmayın!
