Toplum Çalışmaları Enstitüsünün, 19 Haziran tarihli Türkiye Seçmen Eğilimleri Anketi’nden devam ediyorum.

Son olarak her parti için şu sorunun cevabını vermeye çalışacağım: Seçmeninin ne kadarı hangi dünya görüşüne mensup? Yani mesela AKP seçmeninin, CHP, MHP ve diğer partilerin seçmeninin ne kadarı milliyetçi, ne kadarı İslamcı, ne kadarı demokrat, vs.. Ankette bu etiketleri denekler seçiyor. Yani “kendilerine Atatürkçü diyenler”, “kendilerine milliyetçi diyenler” diye düşünebilirsiniz. Bildiğim kadarıyla böyle bir kırılım şimdiye kadar yapılmadı. Bu bir ilk olacak. Enstitünün yayımladığı raporda da bu kırılım yoktu. Rica ettim, sağ olsunlar, yapıp yolladılar. Yani bu şekilde bir kırılım yoktu ama bunu yapabilmelerini mümkün kılan veri ellerindeydi. İş hesaplamaya kalıyordu.

DÜNYA GÖRÜŞLERİ VE PARTİLER

Tablo aşağıdaki gibi çıkıyor:

Tabloyu şöyle okuyacaksınız: “Ak Parti seçmeninin 17,63’ü kendine Atatürkçü, 20,52’si milliyetçi, 19,09’u İslamcı, 14,56’sı muhafazakâr ve 5,37’si ülkücü diyor…”

Partilerdeki dünya görüşü oranlarının üç yıl içinde nasıl değiştiğini araştırdım. Elimde üç nokta vardı: 14 Mayıs 2023 seçimi, 31 Mart 2024 yerel seçimi ve Haziran 2025’te yapılan ankette “Bu Pazar seçim olsa…” sorusuna verilen cevaplar. Partilere katılmalar olmuş, ayrılmalar olmuş fakat dünya görüşü oranlarında anlamlı bir değişiklik görünmüyor. Dolayısıyla son üç yıl içinde falancalar filan partiyi terk ediyor, şunlar şu partiye yöneldi gibi değerlendirmeleri destekleyecek veri bulamadım.

ATATÜRKÇÜ- MİLLİYETÇİ-ÜLKÜCÜ BLOĞU

Hata payı artı/eksi 2,5. Partilere göre seçmenin dünya görüşü rakamlarına bakarken bunu akılda tutmamız gerekiyor. Şöyle ki mesela seçmen tercihinde %10 civarında çıkan bir partinin iç yapısını incelerken anketin tamamında %2,5 olan hata payı, on katına, yani %25’e tırmanır. O takdirde sonuçlar anlamsızlaşır. Bu yüzden, toplamda %5’in altında çıkan dünya görüşlerini almadım. Almadığım dünya görüşleri şöyle: sosyal demokrat (%4,73), demokrat (%3,11), sosyalist (%2,25), ulusalcı (%1,34) ve liberal (%1,32). Seçmenin %3’ünden azının tercih ettiği partileri de almadım.

Bu tablodan her parti için hangi dünya görüşlerinin başat olduğunu görebilirsiniz. Belki DEM hariç. DEM’deki en yüksek dünya görüşü, %20,85 ile tablo dışında bıraktığım “Cevap yok” şıkkı. Bunu %19,46 ile “Sosyalist” izliyor. Başka hiçbir partide yüzde onun üstünde sosyalist görünmüyor.

Geçen yazımda Atatürkçü- milliyetçi- ülkücü bloğunun siyaset tayfımızdaki hâkimiyetinden bahsetmiştim. Yukarıdaki tabloda da bu hâkimiyet görünüyor. İkinci tabloda dünya görüşlerini iki blok hâlinde verdim. Atatürkçü + Milliyetçi + Ülkücü (At+Mi+Ül) ve İslamcı + Muhafazakâr (İs+Mu). Sözünü ettiğim hâkimiyet, “Genel Toplam” satırında, 60’a 17 gibi açık bir farkla görünüyor. At+Mi+Ül bloğu hemen bütün partilerde İs+Mu bloğundan büyük. Bunun tek istisnası DEM Parti. İki blok Ak Parti ve Yeniden Refah Partisinde birbirine yaklaşıyor fakat DEM gibi tersine dönmüyor.

ATATÜRKÇÜ, MİLLİYETÇİNİN STERİL HÂLİ

Acaba ankette Atatürkçü, milliyetçi, vs. gibi etiketleri seçenler, bunlardan ne anlıyor, ne kastediyor? Mesela CHP’de “Atatürkçü” %69,54 ile diğer bütün partilerin önündeyken “Milliyetçi”, %6,11 ile neredeyse DEM Parti’deki orana yakın. Hele milliyetçiliğin CHP’nin altı okundan biri olduğunu hatırlarsanız bu şaşırtan bir sonuç.

Atatürkçü etiketi, anketin tamamında Milliyetçi etiketinden fazla çıkıyor. Oran 36,60’a 16,38. İki kattan çok fark var. Kanaatimce bunun kaynağı, gerek siyasî arenada, gerekse 1944’ten beri devlet ve askerî darbe dönemlerinde “milliyetçilik” kavramına yapılan hücumlar. “Ülkücülük”ün yıpranması, tek başına siyasetin etkisiyle. Bu kavramların devalüasyonu. O hâlde ki insanlar, “milliyetçiyim ama…”, “ülkücüyüm ama…” gibi özürler dilemek zorunda hissediyor. Bu ifadeler genellikle “…ama falancalardan değilim” diye tamamlanıyor. Böyle özürlerdense “Atatürkçülük” demek daha kolay. Atatürkçülük, milliyetçiliğin, bütün bu olumsuz çağrışımlardan temizlenmiş, steril hâli gibi.