Dünya Ekonomik Forumu (WEF), küresel iş gücü piyasasının 2025–2030 yılları arasında tarihî bir dönüşüm yaşayacağını öngörüyor. Rapora göre, otomasyon, yapay zekâ ve yeşil dönüşümün etkisiyle milyonlarca geleneksel meslek kaybolurken, yerlerine teknoloji odaklı ve çevreci meslekler yükselecek.
WEF tarafından yayımlanan “2025 Mesleklerin Geleceği” başlıklı rapor, önümüzdeki beş yıl içinde küresel iş gücünde 92 milyon mesleğin ortadan kalkacağına dikkat çekerken, aynı dönemde 170 milyon yeni meslek alanının oluşacağına işaret ediyor. Değişimin merkezinde ise yapay zekâ, otomasyon, iklim krizi ve demografik dönüşümler yer alıyor.
OTOMASYONUN İLK KURBANLARI: KASİYERLER, VERİ GİRİŞ ELEMANLARI, GİŞE GÖREVLİLERİ
Ekonomim'in haberine göre raporda, özellikle kasiyerlik, müşteri temsilciliği, veri giriş operatörlüğü, montaj işçiliği, kömür madenciliği ve gişe memurluğu gibi mesleklerin otomasyon nedeniyle risk altında olduğu vurgulanıyor. Rutin işleri devralan yapay zekâ sistemleri, yalnızca fiziksel emeği değil, aynı zamanda yaratıcı ofis pozisyonlarını da tehdit ediyor.
Muhasebecilerden grafik tasarımcılara kadar geniş bir yelpazede ofis çalışanları, yapay zekânın hızlı yükselişiyle birlikte dönüşen beceri beklentileriyle karşı karşıya. WEF İş Ücretleri ve Beceri Gelişimi Başkanı Till Leopold, “Artık meslekleri değil, beceri ihtiyaçlarını konuşmak gerekiyor” diyerek meslek kavramının evrim geçirdiğine işaret ediyor.
ZANAATKÂRLAR VE GELENEKSEL MESLEKLER TEKNOLOJİYLE REKABETTE
Terzilik, ayakkabıcılık, bakırcılık ve sarraflık gibi geleneksel el sanatları da dönüşümün eşiğinde. Seri üretim, e-ticaret platformları ve 3D yazıcı teknolojileri bu alanlarda hem ekonomik hem de kültürel bir dönüşümü beraberinde getiriyor. Zanaatkârlığın kaybı, yalnızca istihdam değil, aynı zamanda kültürel miras açısından da endişe yaratıyor.
AKILLI TARIM KIRSALI DÖNÜŞTÜRÜYOR
Çiftçilik ve çobanlık gibi geleneksel kırsal meslekler, sensör destekli tarım uygulamaları, dronelar ve akıllı sulama sistemleriyle dönüşüm geçiriyor. Bu alanlarda insan gücüne duyulan ihtiyaç azalırken, teknolojiyi kullanabilen, veri odaklı yeni bir yetenek profili öne çıkıyor.
YEŞİL DÖNÜŞÜMLE YENİ MESLEKLER YÜKSELİYOR
Kömür ve fosil yakıt sektörlerinde istihdam azalırken, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı mesleklerin yükselişte olduğu görülüyor. Elektrikli araç teknisyenliği, çevre mühendisliği, güneş paneli kurulumu ve rüzgar enerjisi teknisyenliği gibi meslekler önümüzdeki dönemin öne çıkan istihdam alanları arasında yer alıyor.
YAŞLANAN NÜFUS, HİZMET SEKTÖRÜNÜ CANLANDIRIYOR
Demografik değişimler de iş gücünü dönüştürüyor. Özellikle yaşlanan nüfusa sahip gelişmiş ülkelerde hemşirelik, yaşlı bakımı, sosyal hizmetler ve eğitim gibi insan temelli meslekler yeniden önem kazanıyor. Bu alanlar, aynı zamanda genç ve eğitimli nüfusa sahip gelişmekte olan ülkeler için de yeni fırsatlar sunuyor.
TEKNOLOJİ VE İNSANİ BECERİ DENGESİ KURULMALI
Leopold’a göre, geleceğin iş dünyasında iki temel beceri grubu belirleyici olacak: teknoloji okuryazarlığı ve insani yetkinlikler. Problem çözme, empati, yaratıcılık, iletişim becerisi ve psikolojik dayanıklılık gibi nitelikler, yapay zekânın sınırlı kaldığı alanlarda fark yaratacak.
Ayrıca, genç iş gücünün piyasaya girişte karşılaştığı zorluklara da dikkat çekiliyor. Giriş seviyesi pozisyonların yapay zekâ tarafından üstlenilmesi, iş başı eğitimi ve deneyim aktarımı açısından yeni sorunlar yaratabilir. Bu durum, mesleki kültürün yeniden tanımlanmasını ve eğitim sistemlerinin dönüşümünü de zorunlu kılıyor.
SONUÇ: MESLEK DEĞİL, BECERİ GELECEĞİ BELİRLEYECEK
WEF raporu, mesleklerin tekil varlıklar olarak değil, becerilerle şekillenen yapılara dönüştüğü bir döneme girildiğini ortaya koyuyor. İş gücü piyasasında kalıcı olabilmenin yolu ise teknik bilgiyle birlikte güçlü insani yetenekleri bir arada geliştirmekten geçiyor.
